Szlak II Armii Wojska Polskiego

Przebieg trasy:

Rogoźnik - Strzałkowice

Rogoźnik (0 km) - Tyniec Legnicki (5,5 km) - Dzierżkowice (9,5 km) - Strzałkowice (12,0 km)

Ogólna charakterystyka szlaku

Jest to szlak przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych i rowerzystów. Prowadzi drogą asfaltową, należącą do mniej uczęszczanych, stad i ruch na
niej jest niewielki (z wyjątkiem lokalnego). Szlak prowadzi przez teren słabo zalesiony.

Opis przebiegu szlaku

Do Rogoźnika szlak prowadzi droga asfaltowa z Kłębanowic (3 km). Następnie prosto przez wieś. Po około 1,5 km należy skręcić w lewo, a następnie w
prawo i wyjeżdża się (po 0,5 km) za wsią. Dalej 3,5 km prosto droga asfaltowa do Tyńca Legnickiego, za którym (po 1,0 km) przejeżdżamy przejazd
kolejowy (linia kolejowa: Jawor-Malczyce). Jadąc dalej prosto, po 0,5 km dojeżdżamy do Dzierżkowic, gdzie również nigdzie nie skręcamy. Z
Dzierżkowic jedziemy 2,5 km droga asfaltowa do Strzałkowic, za którymi kończy się teren działania Oddziału PTTK Ziemi Prochowickiej. Szlak dalej
prowadzi do Dębic i przez Środę Śląską do Wrocławia.

Opis krajoznawczy szlaku

Szlak prowadzi droga, którą w dniu 4-10 kwietnia 1945 r. szła II armia Wojska Polskiego przez Dolny Śląsk. Armia ta narodziła się jesienią 1944 r.
dzięki  pracy jej organizatora i dowódcy gen. K. Swierczewskiego.
W momencie rozwinięcia ofensywy styczniowej 1945 r. II armia Wojska Polskiego składała się z: 5, 7, 8, 9, 10 Dywizji Piechoty, 3 Dywizji Artylerii
Przeciwlotniczej, 9 i 14 Brygady Artylerii Przeciwpancernej, 5 Pułku Czołgów Ciężkich, 28 Pułku Artylerii Pancernej, jednostek spraw łączności i
zaopatrzenia. Ogółem 89 tys. oficerów i żołnierzy, 1 422 działa i moździerze oraz 450 czołgów i dział pancernych.
Na front II armia Wojska Polskiego wyruszyła nocą z 28/29 stycznia 1945 r., maszerując przez Warszawę, Lodź i Piotrków na Poznań. Jedynie 10
Dywizja Piechoty skierowała się przez Kraków na Górny Śląsk. W drugiej połowie marca armia ta została skierowana w Góry Kocie i rejon Wrocławia.
Sztab II Armii Wojska Polskiego został ulokowany w Trzebnicy. Jednocześnie jej jednostki wojskowe natychmiast przystąpiły do przygotowania pozycji
obronnych oraz organizowania systemu ognia i obrony przeciwlotniczej.
Po tygodniu pobytu gen. Swierczewski otrzymał rozkaz wzmocnienia linii frontu w rejonie Zgorzelca, gdzie feldmarszałek Schoerner przesuwał swoje
oddziały. 4 kwietnia 1945 r. żołnierze polscy ruszyli na zachód. 7 i 10 Dywizja szła przez Żmigród, Wińsko, Polkowice, Gozdnicę do Sanic. Dywizje 9
i 5 maszerowały z Trzebnicy przez Oborniki Śl., Wołów, Lubin, Chocianów do Parowej i Ruszowa. 8 Dywizja po przekroczeniu Odry w Brzegu Dolnym szła
przez Środę Śląską, Dębice, Strzałkowice, Dzierżkowice, Tyniec, Rogoznik, Koskowice do Legnicy.
36 pułk piechoty zaś i 3 dywizjon artylerii Wojska Polskiego w nocy z 5/6 kwietnia 1945 r. doszły do Ruska, gdzie część nocowała, a część
posunąwszy się dalej do Kwietnia, tam została na noc. Następnego dnia, 6 kwietnia, wszystkie oddziały II armii Wojska Polskiego przesunęły się na
zachód ku Legnicy.
Będąc w tych stronach, warto też zwrócić uwagę na kilka zabytków, choć już nie związanych z II armii Wojska Polskiego, a mianowicie na pałac i park
zabytkowy z XVIII w. znajdujące się we wsi Dzierżkowice. Pałac jest budowla dwukondygnacyjna, założona na planie prostokąta. Dodatkową trzecią
kondygnację tworzą facjaty wbudowane w mansardowy dach. Frontowa spośród nich na osi elewacji głównej zaznaczona została naczółkiem w kształtach
spłaszczonego trójkąta. Poniżej nad głównym wejściem znajduje się taras wsparty na 5 czworobocznych filarach.
Przy pałacu na płaskim terenie, miejscami tylko sztucznie podwyższonym, został założony w I połowie XIX w. niewielki (1,5 ha) park krajobrazowy. Z
pierwotnego założenia pozostały jedynie stare drzewa, które sadzono grupami po kilka. Dawne układy alei i scieżek zostały całkowicie zatarte.
Jadąc dalej, dojeżdżamy do Tyńca Legnickiego, w którym znajduje się krzyż pokutny z XVI w. i ruina kościoła ewangelickiego, wzniesionego w I
połowie XIX w. z wykorzystaniem fragmentów wcześniejszej budowli. Był on orientowany. Przebudowany całkowicie pod koniec tegoż wieku. Murowany z
kamienia i cegły, tynkowany. Jest to budowla jednonawowa na rzucie prostokątnym z czworoboczną wieżą (przy elewacji zachodniej), kruchtą i ażurowym
podcieniem z boku wieży. Dach i hełm wieży spalone. Wnętrze kompletnie zniszczone.
W Rogozniku oddalonym od Tyńca o 3 km znajduje się podobna ruina kościoła ewangelickiego z XVIII w. jednonawowego, zbudowanego na rzucie
prostokątnym z prostokątnym aneksem na osi dłuższej oraz wieża po stronie przeciwległej. Wnętrze podzielone dwoma rzędami słupów podtrzymujących
pozorne sklepienie kolebkowe. Fasada podzielona rytmem pilastrów na przęsła obejmujące każde okno. Pilastry wysokości całej fasady, zwieńczone
głowicami o uproszczonym profilu doryckim. Podobny portal wejściowy o płaskim archiwolcie z klińcem środkowym wspartym na dwóch pilastrach z
głowicami. Kościół zrujnowany, zniszczone dachy, a wnętrza pozbawione wystroju.

Literatura (wybór)

Dolata B., Wyzwolenie Dolnego Śląska, Ossolineum 1970.
Maciejewski J., Załęcki J., Inwentaryzacja krajoznawcza województwa wrocławskiego, t. 8: Gmina Malczyce, Wrocław 1987.
Przyłęcki M., Zabytki powiatu legnickiego, "Szkice Legnickie" VII, 1973, s. 9-30.
Szlakiem II Armii Wojska Polskiego przez Ziemię Dolnośląską, Wrocław 1970.