Z biegiem Wieprza

Przebieg trasy:

Łysołaje - Zawieprzyce

Łysołaje - Jaszczów - Białka - Klarów - Jaszczów - Milejów - Łańcuchów - Puchaczów - Wólka Łańcuchowska - Łęczna - Kijany - Zawieprzyce

Pierwszą miejscowością na trasie jest wieś Łysołaje. Leży ona przy drodze z Biskupic do Łęcznej, na lewym brzegu Wieprza.
Naprzeciw kopca ziemnego z figurą Matki Boskiej otwiera się wejście do starego, naturalistycznego parku, ze znajdującym się w nim zabytkowym pałacem eklektycznym. Wystawiła go na pocz. XIX wieku rodzina Popławskich, obecnie mieści się tu szpital dla osób chorych umysłowo. Rotundowa kaplica, która stoi nieopodal pałacu, pochodzi z 1934 roku. Wśród ok. 700 drzew w parku, reprezentowanych przez ponad 40 gatunków, znaleźć można rzadkie okazy, m.in. katalpę bigoniowatą, lipę krymską i sosnę daglezję.
Na skraju wsi stoi wysoka, kolumnowa figura, z żelaznym krzyżem na szczycie, pochodząca z poł. XVIII wieku.

Natomiast przed wsią Jaszczów wznosi się duża, murowana kapliczka barokowa, z figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem, datowana na XVIII wiek. Nieco dalej, na skrzyżowaniu dróg, w zabytkowych zabudowaniach dawnej karczmy znajduje się szpital rejonowy.

Z Jaszczowa podążamy boczną drogą na wschód. Przekracza ona dolinę Wieprza, która w tym miejscu stanowi południowy skraj Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego. Dolina charakteryzuje się wyraźną asymetrią. Lewe zbocze jest strome i podcięte, ponieważ w podłożu występują skały kredowe – głównie opoka krzemionkowa i wapień marglisty. Na suchych, eksponowanych ku południowi zboczach mają swoje siedliska kserofilne gatunki flory z płatami roślinności stepowej. Prawe zbocze jest niskie i niewyraźne, pokrywają go piaski polodowcowe tworzące jałowizny, toteż rosną na nich ubogie lasy sosnowe.

Za miejscowością Białka rozciągają się równinne, zmeliorowane łąki w górnym dorzeczu Białki i Mogielnicy. W pobliżu przysiółka Zgniła Struga k. Kanału Wieprz-Krzna spotkamy kompleks torfianek, które są wypełnione wodą zaskórną. W to miejsce często zdążają wędkarze.

W nieodległej wsi Wólka Bielecka, po drugiej stronie kanału, udostępniony jest dla turystów słowiański gród średniowieczny - Ośrodek Archeologiczny Choina-Horodyszcze. W grodzisku zrekonstruowane zostały fosy z tzw. płotem polskim, wały, brama wieżowa i tunelowa, ostrokół, studnia, a w budynku muzeum znajduje się makieta grodu z nadwieprzańskiej miejscowości Klarów.

Po zwiedzeniu tych miejsc wracamy do Jaszczowa, aby dojechać stamtąd do dużej osady Milejów. Miejscowość rozwijała się wraz z działalnością tutejszego zakładu przetwórstwa spożywczego, jaki tu prosperował już w I poł. XX wieku, gdy należał do rodziny Nałęcz-Roztworowskich.
Warto pospacerować po Milejowie i zobaczyć pozostałości zabudowań dworsko-folwarcznych wraz z parkiem. Najładniejsze widokowo miejsca znajdują się w głębokiej dolinie Wieprza, koło stadionu sportowego.
Tutejszy kościół paraf. pw. Wniebowzięcia NMP powstał w 1859 roku, w stylu eklektycznym, z fundacji Antoniego hrabiego Rostworowskiego. Ostatnio świątynię rozbudowano w ten sposób, że stary kościół tworzy prezbiterium nowego.

Kolejny kościół spotkamy w Łańcuchowie. Aby dojechać do wsi, należy skręcić za Milejowem w prawo, w drogę do Puchaczowa. Nadwieprzańska wieś Łańcuchów ma XIV-wieczną metrykę, a w XVII-XVIII wieku szczyciła się posiadaniem prawa miejskiego. Dobra Łańcuchowskie należały do wielu znacznych rodów: Szreniawitów, Kurapatwów, Orzechowskich, Spinków, Suffczyńskich, Wołk-Łaniewskich i Steckich.
W dużym, odrestaurowanym ośrodku dworsko-parkowym stoi okazały budynek dworu w stylu zakopiańskim. Zaprojektował go sam Stanisław Witkiewicz! Wspomniany kościół paraf. pw. św. Jana Chrzciciela, z pocz. XIX wieku, eklektyczny, ozdobiony jest wewnątrz interesującymi polichromiami, które namalowano w poł. XX wieku.

Następnie zdążamy do Wólki Łańcuchowskiej, ładnie położonej wsi na lewym brzegu Wieprza. Tu, nad stromym zboczem doliny, spoczywa w zbiorowych grobach 80 żołnierzy niemieckich i austriackich, a także 50 rosyjskich, którzy polegli podczas walk w czasie I wojny światowej.

Jedziemy dalej do Łęcznej przez Ciechanki Krzesimowskie, a potem pokonujemy drogę do Kijan prawym brzegiem Wieprza. W tym miejscu zaczyna się najpiękniejszy fragment Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego. Rzeka wcina się głęboko w podłoże kredowe i tworzy także ładne zakola. Najatrakcyjniejsze widokowo miejsca można spotkać k. Witaniowa, Karolina i Ziółkowa.

Już z daleka ujrzymy wieżę kościoła paraf. pw. św. Anny w Kijanach. Świątynię zbudowano w I poł. XVIII wieku w stylu barokowym; szczególnym kunsztem wyróżniają się ołtarze. Na uwagę zasługują ponadto portrety: fundatora kościoła Atanazego Miączyńskiego oraz Sanguszków i Sapiehów.
Na cmentarzu parafialnym, wśród wielu interesujących nagrobków, stoi piramidalny grobowiec rodziny Skłodowskich, z której wywodziła się dwukrotna noblistka - Maria Curie.
Murowany pałac w Kijanach był wystawiony w 1850 roku dla rodziny Sonnenbergów, na reliktach budowli z XVII wieku. Pałac stoi w otoczeniu 8-hektarowego parku o charakterze krajobrazowym. Gospodarzem obiektów jest zespół szkół rolniczych; tradycje oświaty rolniczej sięgają tu początków ubiegłego stulecia.

Wycieczkę kończymy w Zawieprzycach. Już w XIV wieku istniała w tym miejscu wieś szlachecka, której właścicielami byli m.in. Firlejowie, budowniczowie tutejszego zamku. Na jego ruinach Atanazy Miączyński wystawił barokowy pałac i stworzył rozległą rezydencję. Była ona rozbudowywana przez rodzinę Morskich. Do naszych czasów przetrwało kilka ciekawych obiektów, które tworzą zabytkowy kompleks pałacowo-parkowy, jak: ruiny pałacu, oficyna, lamus, część ogrodzenia z bramą wjazdową, ruiny oranżerii, kolumnowa figura z krzyżem stojąca na kopcu ziemnym, dobrze zachowana kaplica na planie ośmioboku, z freskiem Sądu Ostatecznego na kopule sklepienia, zaprojektowana w stylu barokowym przez arch. Tylmana z Gameren, oraz park, z pomnikową aleją lipową i wieloma okazami drzew i krzewów. Wymienione obiekty położone są na stromym brzegu Wieprza, z którego rozpościera się jeden z najładniejszych widoków na ziemi łęczyńskiej.